KONTUZ MOTXILEKIN!!!

Umeek askotan karpeta, liburu eta koadernoak bezalako gauza asko eraman behar izaten dituzte eskolako motxilan,eta honek pisu gehiegi hartu ohi du.Horrela, haien gorputza arriskuan jartzen da, etorkizunean motxilen pisuarengaitik eratortzen diren hainbat arazo garatu ditzaketelako.Hona hemen arazoen zerrendatxo bat:

- Lordosis-a: Pisuaren eraginez, umearen sorbaldak atzera joaten dira eta gure gorputzarentzat arriskutsuak diren mugimenduak sortzen dira.Horrela neurriz gaineko kurbaturak gertatzen dira.

-Cifosis-a: Aurrerantzako inklinazioa gerta daiteke, gure sorbaldak kaltetuz eta postura borobilago bat hartuz.Beraz, umeak ondo ikusteko burua altxatzeko joera hartzen du eta zamako nerbioak tentsionatu eta mintzen ditu.
-Escoliosis-a: Motxilak alde batetik txingilizka eramaten badituzte, alde batera inklinatzeko joera hartzen dute,eta bizkarrezurrean desbiazioak garatzen dituzte.Bestalde, zamako mina izateko arriskua ere erator daiteke.
Hala ere, gurpildun motxilak ere ez dira oso gomendagarriak, esku batekin tiratzean sorbalda hori kaltetu dezakegulako eta eskailerak igo eta bajatzeko indar asko egin behar dugulako.

Askotan ez dakigu zein arazo dakartzan!

Motxila perfektuaren bila
Motxila bat aukeratzeko orduan,ez dugu kontuan izan behar bere estetika, honek duen funtzionalitatea eta segurtasuna baizik.
Bi tirante zabal izan behar dituzte, luzagarri eta estalduradunak, ondo tinkatzeko eta motxilaren goiko aldea bizkarrean ondo kokatzeko asmotan.Tiranteak estuak badira min egin dezakete, eta gainera odol-zirkulazioa oztopatzen dute.
Motxilaren tamaina, haurraren bizkarren neurrikoa edo txikiagoa izan behar da, umearen grabitate ejea ondo mantentzen dela bermatzeko.
Bestalde, haren barruko pisua muskuluen artean hobeto banatzeko, abdomenean edo bularraren alturan gerriko bat izatea gomendatzen dute adituek.

Motxilen erabilera aproposa
Pisua neurtu behar dugu, eta erabilgarria izango zaiguna bakarrik eraman beharko dugu.Beraz, liburu asko etxean edo gelan bertan utzi behar ditugu.Motxila baten barruan dagoen pisuak ez du inoiz haurraren pisuaren %15 baino gehiago izan behar.
Gainera, gauza pisutsuenak behako partean txertatu behar ditugu, bizkarrarekin kontaktuan.
Bestalde, bi asak edo tiranteak erabili behar ditugu, eta motxila hartu edota lagatzerakoan ere gorputzaren jarrera zaindu behar dugu, arazoak ekiditeko.
Oso garrantzitsua da umeen motxilak eta barruko pisua aztertzea, azken finean haurraren osasuna bermatzen ari garelako, eta eguneroko kontrol eta ardura txiki batekin arazoak saihesten ditugulako!

URTAROEK TRASTORNO AFEKTIBOAK EKAR DITZAKETE

Udazken eta neguan pertsona batzuk tistetu egiten dira, edota energia gutxi daukatela sentitzen dute.Horrela izanik, depresioaren antzeko sintomak somatzen dituzte.

Eguneroko ekintzak jada finkatuak izateak, tenperaturaren jaitsierak eta batez ere eguneko argi kopuruaren murrizketak tristeago jartzen gaituzte.Esan beharra dago, pertsona batzuk, beste batzuk baino sensibleagoak izan ohi direla: hauek inkonszienteki hainbat gauza egiten dituzte depresio horri aurre egiteko.Haur gehienen kasuan, gozoki eta opil gehiago jaten dituzte, haien elikadura orekatua kaltetuz.

Esaten dutenez, ia % 5 ak pairatzen du ingelesez SAD (Seasonal Affective Disorder) deitzen diogun arazo hau.
Aurrez aipatu bezala, jaki ez-osasuntsu gehiago kontsumitzeaz gain, kontzentrazioa edo arreta jartzeko ere arazo gehiago izan ohi dugu, eta ume batzuei dagokienez, euren eskola emaitzak txarrerantz joaten dira.
Adituen ustetan, trastorno honetan melatoninak eragin handia du.Izan ere, melatonina lo-erne sistema eta animoekin harreman zuzena duen hormona da.Gainera 24 ordutan ematen diren aldaketak (argi kantitate eta kalitateak...) asko eragiten dute hormona hau azkarrago sakabantu dadin, eta horrela gertatzen bada, gorputzean hainbat erreakzio sortzen ditu.

Ez dugu ahaztu behar, serotonina hormonak ere, "ongizatearen hormonak" ere garrantzia handia duela,erritmo biologikoa alda dezakelako eta eguneroko errutina alteratzen duelako.

Adituen esanetan, argia izaten da arazo hau izateko, kontuan hartu behar dugun lehenengo kausa: udan 100.000 lux-eko argia dugun bitartan, udazken eta neguan 150-200 lux artean ibiltzen garelako.
Horregaitik, askotan fototerapia egitea aholkatzen dute, nahiz eta burukomina edota botaka egiteko gogoak sor dezaketen.
"Journal of Effective Disorders " aldizkariaren azken atalean aipatzen denez, Holandako Groningen University Medical Center-eko Fisiologia unitateko hainbat zientzilari gai honi buruzko jarraipen eta proiektu bat egiten ari dira, eta laister ongi zehaztutako hainbat ondorio kaleratuko dituzte.


Gaurkoan era, betiko bezala, aholku batzuen segida utziko dizuet, egoera hau ekiditeko egin behar diren ekintza batzuk, zuok, irakurle maiteok, kontuan izan ditzazuten!:
- Kafeina eta alkoholaren kontsumo-tasa murriztea.Baita janari pisutsuak ere, horrela hobeto deskantzatzeko gorputzaldia izango dugulako.
-Gauean, argiaren intentsitate handiak ekidin behar ditugu.
-Egunean zehar dauden argi ordu horiek topera aprobetxatu behar ditugu, aire libreko ekintzen bidez.


Beraz, kontuan izan beharreko datuak diren arren, ez gara larregi kezkatu behar, guztiok ditugulako egun "txarrak".Hala ere, jakinaren gainean egoteak arazoari aurre egiteko baliabeak eskaitzne dituenez, artikulu honen bidez ikasitako praktikara eraman dezazuen eskatzen dizuet.Eskerrikasko!

KURIOSITATEAK: HAINBAT MITO, HAINBAT EGI!

Umeen elikadura, gurasoen eginkizuna da.
Gurasoen eginkizuna da euren seme-alaben elikadura kontrolatzea eta bermatzea.Umeen ardura izan beharko litzateke jaten duten edo ez jakitea, eta bakoitzean zenbat jan behar duten ikustea.Oso garrantzitsua da euren kabuz gosea noiz daukaten jakitea, eta izan ezkero zer jan behar duten jakitea.
Azken finean, horrela obesitateari aurre egiten zaio.Horretarako gurasoek ere lagundu beharko dute, eta haurrei produktu egoki eta osasuntsuak eskeini beharko dizkiete, gauza berriak probatzen eman, eta horrez gain, otorduen ordutegi bat prestatzea ere komenigarria izango litzateke.

Hazkuntza egokia izan dadin, bitamina gehigarriak eman behar dizkiegu haurrei.
Egia da, hala ere, haur gehienek ez dituzte behar.Izan ere gure "txikitxoek" denetarik eta era orekatu baten jaten badute, lasai egon beharra daukagu, beharrzkoak dituzten nutriente guztiez elikatzen ariko dira eta.Ez dugu inoiz ahaztu behar, gure elikaduraren funtsa ez dela gauza bat asko jatea, gauza asko egun finkatuetan jatea baizik.

Otordu artean jateak txantxarra sortzen du.
Egia da, otordu artean azukredun jakiak jan ohi ditugulako, eta gure aginekin kontaktuan daudenez txantxarra sortzen zaigulako.Horrenbestez oso garrantzitsua da umeei edozein otorduren ostean hortzak garbitu behar direla azaltzea, nahiz eta gauza txikiak edo momentukoak jan.


Umeek gurasoek ez dituzten gustu batzuk izan ditzakete, eta "otordu bereziak" behar dituzte.
Umeek ez daukate hasieratik zer duten gustoko eta zer ez epaitzeko ahalmenik; nagusiak gara gauzak eta produktuak jaten irakasten dietenak, beraz interesgarria izaten da lehenbailen haurra familiaren dieta barruan sartzea eta nagusiok ere jaten dutena haiei ematea.Hala ere, haien gustua errespetatzea ere funtzeskoa da, eta zerbait era batean eginda gustatzen ez bazaio ez dugu asko behartu behar:beste era batean ere eman diezaiokegu,hala nola, sopan, zuku eran...

JAKIEK SORTZEN DITUZTEN ALERGIAK

Nahiz eta pertsonengan edozein jaki edo hauen konponente edo substantziek erreakzio alergikoak eragin dizkiguken, batzuk besteak baino frekuentzia handiagoz gertatzen zaizkigu. Jaki alergeniko ohikoenak, behi esnea, arraultzak, soja, garia, krustazeoak, fruta, kakahueteak, eta intxaurrak bezalako fruitu lehorrak dira.


Behi esnearen proiteinenganako alergia
Alergia hau, oso arrunta da jaioberri eta haurren artean, bereziki arbasoek edo familiakoek ere horrelako arazoren bat aurretik pairatu badute. Jaioberrien artean, %0,5 - 4 artean ematen da eta urteak pasa ahala ahultzen joaten da.Sintomarik arruntenak botaka-goga eta beherakoa dira, nahiz eta pertsonen artean aldaketak ematen diren.Zorionez, esne behiaren proteinenganako erreakzioak orokorrean laister murrizten dira, beraz adinan gora egin ahala kasu gutxiago aurki dezakegu.

Alergia kasuak murriztearren, esnekiak egiterako prozesuetan erabiltzen dituzten tratamendu batzuk saihestera jo behar dugu.Tratemendu termikoak esnean dauden proteina batzuek desnaturalizatzen ditu, alergenitatea txikituz.Hortaz, esneari sensibleak diren pertsonek, esne estirilizatuz edo ebaporatuz eginiko produktuak tolera ditzakete, baina ez esne pasteurizatua.Hala ere produktu fermentatu askotan, jogurt edo gaztetan esate baterako, esne proteinen estruktura ez da asko aldatzen prozesuetan, beraz euren alergenitatea ere kontserbatu egiten da.

Beraz, esnearekiko alergia dagoen diagnostikoa baieztatzen bada, garrantzitsuena dieta orekatu eta osasuntsu bat mantentzen dugula aseguratzea da, bereziki  haurraren hazkunde eta garapen faseetan.Oinarrizkoa da baita, titulaturiko dietista baten aholkuei jarraitzea, kaltzio, magnesio, eta A,D,B2 eta B11 bezalako nutrienteen ahorakina bete dadin.Kaltzioaren oreka mantentzeko, latetan datozen salmoia eta sardinak jatea,eta barazki berdeak jatea (brokolia...) jatea gomendatzen da.

ATZAZKALAK JATEA, ESTETIKATIK HARANTZAGO DOA!

Pertsona askok atzazkalei kosk egiten diete.Onikofagia izeneko ohitura honek umeen %45ari eragiten die.
Gainera, estetika albo batean utzita, adituek diotenez, ekintza honen bitartez umeak antsietatea,segurtasun eza, depresioa eta angustia azaleratzen ditu konturatu gabe.

Askotan, denboraren poderioz atzazkalak jateari uko egin ohi diogu .Hala ere,askoz ere eraginkorragoak izaten dira progresiboki ohiturarekin amaitzeko egunero hartzen ditugun pautak , eta ez gara larregi kezkatu behar.

Biomed Centralek argitaratutako ikerketa batean esaten denez, atzazkalak jaten dituzten umeek,gaitasun sozialak garatzerako orduan gainontzekoek baino posibilitate gutxiago izaten dute: izan ere inguruari arreta gutxiago jartzen diote eta urduritasun gehiago isladatzen dutenez, erlazionatzeko arazo gehiago izaten dute.
4 eta 6 urte artean garatzen da, eta inkontzienteki erreflexu batean bilakatzen da.Hala ere tasa altuena 10-11rekin lortzen dugu, eta normalean geroztik ekintza honen frekuentziak murrizteko joera hartzen du, gehienbat nesken kasuan.

Esan beharra dago neskek estetikaren kontzientzia gehiago izaten dutela nerabezaroan, eta besteek pentsatzen dutenagaitik asko kezkatzen direla.Hortaz, gehienetan tasa horren murrizketarekin zerikusi handia dauka estetikarekin.

Gainera, hongo eta hagin zein atzazkalekin zerikusia izan dezaketen hainbat arazo ekar ditzake Onikofagiak.

Bestalde, onikofagiari aurre egitea ez da erraza izaten gurasoen partetik.Askok umeak zigortzen dituzte edota presiopean jartzen dituzte.Ez da oso onuragarria izaten, askotan umeak gehiago urduritzen direlako eta oraindik gehiago jaten dituztelako atzazkalak.Askoz ere hobea izaten da poliki-poliki eta denborari tartea utziz arazoari aurre egitea.Hortaz, garrantzitsuena umearekin arazoari buruz hitz egitea izango da.

Beste metodo batuk ere erabil ditzakegu:
-Tratuak egin ditzakegu eta umea saritu dezakegu epe luze batean ekintza honi jarraitasuna ematen ez badio.
-Materialak erabil ditzakegu: azukrerik gabeko txikleak, azenarioak...
-Erlaxatzeko tekniken bidez urduritasunaren kontrol handiagoa lortu dezakegu.
-Umearekin adostu ondoren, atzazkaletan zapore txarreko substantzia batzuk jar ditzakegu haietan koska egitea ekiditzeko...

SEAS-ek (Espainiako Estres eta Antsietearen azterketarako Erakundeak) dionez, umeak agresibitatez koska egiten badu edota atzazkalak deformatzen edo kolorez aldatzen bazaizkio, mediku edo espezialista batengana jo beharko dugu, umeak onikofagiatik eratorritako beste gaixotasun bat pairatzeko arriskua izan dezakeelako.

NOLA KONTROLA DEZAKEGU TXIKIENEN PISUA?

Guraso asko amorratu egiten dira,edo ez dira ausartzen euren umeentzat dieta bat ezartzen, umea gominola eta goxoki gabe ustea krudelkeria bailitzan moduan ikusten dutelako..Baina haurrentzako dietak ez dira hain muturrekoak izan behar: kasu hauetan,nahikoa da elikagai motak eta hauek jaten direneko frekuentzia hori kontrolatzea.Oso garrantzitsua da txikitatik umeak kontzientziatzea, nerabezaroan pisua galtzea askoz ere zailagoa bait delako.

Bestalde, ez ezazu inoiz pentsa ume lodikoteago bat argal dagoen bat baino osasuntsuagoa izango denik, hori buruan daukagun estereotipo faltsu bat besterik ez da eta.Potolo egotea ez da osasun onaren sinonimo; guztiz kontrakoa, beranduago ager daitezkeen trastorno fisiko batzuen sintoma izan daitekeelako.

Ume batzuek beste batzuek baino garatuago daukate apetitua,eta nahiz eta hau ama gehienei asko gustatu,ez da inolako bertutea.Ume guztiak euren artean desberdinak izanda ere, guzti-guztiek mantendu behar dute haien tamainarako egokia den elikadura bat.

Ez dugu zertan "dieta" izendatu beharrik.Eta nahi izanez gero, proiektu honetan familia guztiak parte har dezake, jolas bat izango bazen bezala planteatuz eta gogotsu arituz.

Umeentzako dieta egoki baten eredua ikusteko egin ezazu  KLIK HEMEN eta saiatu hori haurrekin betetzen!

Oso garrantzitsua izaten da pediatra batekin harremanetan jartzea dietari ekiterako orduan.Eta haurra bere pisu egokira iristen edo jeisten denean ere, modu osasuntsu baten jaten jarraitzen duen kontrola ezazu,betiere gehiegikeriak albo batean utziz!

Eta seme-alabak larregi jaten duela nabaritzen baduzu, ez ezazu laga hau eguneroko ohitura bihurtzen.Azalduiozu bi pastel beharrean, bakarra jatearen zergaiti eta ondorioak.Edota barazkiak jatearen garrantzia, besteak beste.
Maitasunez eta umearen eskariak ere entzunaz, bere elikadura orekaturako ohiturak garatzen lagundu diezaiokezu.Oinarrizkoa da umeak bere elikagaien balantzeak egiteko.Baina kasu honetan ere,beste hainbestetan bezala, gurasoak izan behar gara eredugarri!

ELIKAGAIAK EROSTEN

EROSI BAINO LEHEN...
Oso garrantzitsua da elikatzeko zer erosten dugun planifikatzea jatordu osasuntsuak izan nahi baditugu.Gainera, erosketak modu honetan eginez dirua eta denbora librea aurrezteko parada izango dugu.Horretarako aski da erosketetarako bideratutako denbora tarte txiki bat hartzearekin eta aste osoko menua aldez aurre antolatzearekin;beraz, erosketen zerrenda egitea komenigarria izango litzateke.Ondoko aholku hauen bitartez, erosketa osasungarriak egingo ditugu eta alferrikako gastu batzuk saihestu ahal izango ditugu:


-Erosketetak patxadaz eta denborarekin egitea,kantzatu gabe.Horrela,prezioen eta kalitatea modu hobeago batean konparatzen dira eta etiketak begiratzea ere errezago egiten zaigulako ( iraungitze datak noiz diren,noiz edota nola kontsumitzea komeni den...) ondoren produktu egokiena hartzeko.


- Hurrengo egunetan jango duguna pentsatu eta erosketak egin aurretik jakiak biltegiratzen ditugun armairuak, izozkailu edo hozkailuak begiratzea komeni da.Elikadura osasungarri bat izateko jakin beharko dugu jakiak zein maizasunekin eta zein erraziotan jango ditugun.


-Etxean egingo ditugun otorduak kontuan izanik eta jatun kopuruaren arabera zerrendatxo bat osatu beharko dugu.Zerrenda hau elikagai motetan sailkatuta izateak,erosketaren ekintza bera arinduko du.Dendara edo supermerkatura joan baino lehenago errepaso bat egitea komeni da,gero ustekabeko elikagaiak erostea eta denbora eta diruen galerak ekiditeko.


SUPERMERKATU EDO DENDAN EROSTEN GAUDELA...
Gizartea,gutxinaka-gutxinaka,kontzientziatzen ari da elikagai osasuntsuak jateaz.Beraz, irizpide nutrizional batzuk irakurri beharko ditugu gauzak nola egin jakiteko eta familia batetik bestera zein joera dagoen ikusteko.Baina beste aholku batzuen artean hauek ere, aintzat hartu beharko ditugu:


-Goseteuta gaudela ez gara inoiz erosketak egitera joan behar.Inkesten bidez frogatua dago, gehienetan osasuntsuenak izaten ez diren eta gehien gustatzen zaizkigun jakiak erosten ditugula horrelako egoeretan.Izan ere, gustuko jaki hauek usaintzeak edo ikuste hutsak (gogoko ditugun opiltxoak,gozoak...) garuneko gose-zentroa pizten du eta urdaileko listu jariatze eta isuriak estimulatzen ditu.Horrenbestez, honek gauzak alperrik erostea eragiten du eta adituek esaten duten bezala, erostera joan baino lehen zertxobait jatea komeni da.


-Erosteko ordena ere inportantea izaten da.Elikagai ez-galkorren pasillotik hasi beharko gara (pasta, latak...), produktu freskoetara igarotzen, azkenik izoztutako jakietara iritsi arte.


-Jakiak modu egokian bereiztu behar ditugu bai erostean,bai etxean pilatzean.Kutsadura ekiditeko, arraina adibidez ez dugu barazkien ondoan garraiatu behar, eta kontuan izan behar dugu izoztuen hotz katea ere ez dela inoiz apurtu behar.Horretarako, garraioan poltsatxo berezien (isotermikoak) laguntza eskertu egiten da.


-Aurrez aipatu bezala, produktu guztien informazioa irakurri behar dugu beti: osaketa,iraungitze-data,kaloriak...interesatzen zaigun arabera aukerak egiteko.


-Ahal izanez gero sasoian dauden produktu freskoak erostea gomendatzen da (etxeko barazkiak,tenporadako arraina...)


-Zabaltzen ari diren marka txuriak probatzea ere interesgarria izan daiteke dirua aurrezteko.Horrelako askok, beste edozein markaren kalitate bera izaten dute, fabrikatzaile berdinak egiten baititu eta.Supermerkatu edo denda berak eskaintzen dituzten merkealdi edota bestelako deskontu metodoak
aurrezteko parada ematen dute,bestalde.


-Haurrak erosketak egitera eramaten baditugu, haiekin ohiturak eta baloreak ikasteko aukera edo parada izango dugu(nola sos batzuk aurreztu, zer den garrantzitsua eta zer ez, dena ezin dela erosi ikus dezaten...).

ETXEAN EROSITAKOA ANTOLATZEN...
Elikaduraren bermea mantentzeko,baldintza onetan kontserbatu behar ditugu erositakoak,beti ere higienea zainduz:horrelaxe mantendu behar ditugu prestatzeko edo jateko momentua iritsi arte.Ahalik eta azkarren biltegiratu behar ditugu produktuak bakoitza bere lekuan (hozkailu,armairu,izozkailu eta abarretan) produktuaren osagaiak ahalik eta aprobetxagarrien suertatzeko tenperatura eta denbora kontuan hartu behar direlako:


-Biltegian:Giro tenperatura behar duten produktu eta jakiak gordeko ditugu hemen (20-22 gradu):kontserbak,lekaleak,arrozak,galletak eta beste hainbeste gauza.Leku lehor eta freskoa izateak,beran fruita eta barazki batzuk biltegiratzeko aukera ere eskaintzen digu.Gauzak ondo pilatzea komeni da,eta erosi berriak atzean jarriko ditugu,produktu zaharrenak arinago kontsumitzeko.


-Izozkailua eta frigorifiko/hozkailua: Lehena -18 gradutan eta bigarreana 2-4 gradu artean egotea funtsezkoa da.Lehen esan bezala, produktuen artean tarte bat utzi behar da gurutzaketa kutsadura saihesteko,eta produktu batzuk balda batzutan jartzen baditugu,aintzat hartu beharko dugu beste batzuk bertan jartzea saihestu behar dugula.Hauetan jakiak poltxa edo ontzietan sakabanatzea ere gomendatzen da.

BIDEOTXO INTERESGARRIA

Kanarietako gobernuak egin duen muntaia honetan, oso ondo ikus dezakegu zeintzuk diren ume osasuntsu batek egunean zehar egin beharreko gauzatxoak,eta oso egokia iruditzen zait umeei erakusteko.Bertan elikagaiei buruz, kirolari buruz eta bakoitzaren higiene pertsonalari buruz hitz egiten da,beraz ikusizazue eta ea baliagarri zaizuen!

ZORRIEN KONTRAKO TRATAMENDU EGOKIA

Urtero, umeen %15 ek (gehienetan 3-12 urtekoak) zorriak izaten dituzte.Gainera zorriak kontagiatzeko denboraldiak izaten ditugu bero asko egiten duenean edo medio humedadedunetan egoten bagara.Infekzioa somatzen dugunean, lehen eginbeharrekoa oso garbia da: lasai egoten jarraitzea, infekzioa daukan umean autoestima arazoak sortu ez daitezan.Beraz, infektatuak izateko kasuan ez dugu lotsa sentitu beharrik, normala delako eta zorriek ez daukatelako higiene kontuekin inolako loturarik.
Espainiako Pediatria Erakundeak adierazi duenez, katarro arruntarekin batera, gaixotasun kontagiagarriena da zorrien arazoa.
Sociedad Española de Pediatría Extrahospitalaria y Atención Primaria (SEPEAP) y el Centro de Información de la Pediculosis-ek egin duen inkesta berri batean hiritarrok zorriei aurre egiteko mitoekin gure gain egin ditugun kalteak azaleratu dituzte.2000 pertsonak bete duten inkesta honetan ondorozta dezakegunez 5etik pertsona batek lotsa sentituko zukeen euren seme-alabak zorriak izango balituzke.Gainera,gezur bat bestearen atzetik esan dute inkestetan.Hau da, beraiei kontatutako betiko tratamenduekin euren umeek zorriekin duten arazoa konpondu dezaketela uste dute, hori inoiz gertatzen ez den bitartean.
Gurasoek inkestan aipatu dutenez, euren umea profesionalen batengana bidaliz gero %71ak botikari edo farmazialariarengana eramango zuketeen.Gainontzekoen kasuan medikuarengan jarriko zuten euren konfiantza.
FUNDAMENTORIK GABEKO SINISMENAK
Aurrez aipatutako inkestaren bitartez honako ezagutza oker hauek plazaratzeko aukera izan dugu:
Ile mozte soil batekin jada arazoari aurre egin diogula uste dute askok (inkesta egin duten 2/3-ek).Metodo hau erabilgarria izango litzateke soilik umea "rapatu-ko" bagenuke; adituek esaten dutenez kaltegarria izan daiteke autoestima arazoak sorrarazi ditzakegulako.

Ilearen zikintasunak zorriak kontagiatzeko arriskua areagotzen du,dio inkestatuen %60ak.Adituek ideia hau duela urte asko gezurtatzeko edo ezeztatzeko argudioak eman zituzten,ez daukalako inolako loturarik higienearekin,maila sozioekonomikoarekin edota bizi baldintzekin.Esan beharra dago,zorriek askotan nahiago izan dituztela ile garbiak,bertan elikatzeko eta arraultzak jartzeko baliabide egokiagoak aurkitzen dituztelako.
Zorriek txikiak bakarrik erasotzen dituzte.Ez da egia,nagusiei, euren gurasoi,irakasleei edota tratamendua egiten dieten medikuei ere eraso egiten dietelako.
Zorriak airez,edo honen bitartez kontagiatzen dira. Ez da guztiz egia:kontagiatzea kontaktu zuzenaren bidez gerta daiteke, bai infektatutako pertsona batengatik ,edo euren erabiltzen dituzten tresnak erabiltzeagatik (orraziak...).
Ozpina oso eraginkorra da zorrien kontra. Egia esateko,eraginkorra izan daiteke aorri arraultzak ekiditzeko,baina ez zorriak gustiz kentzeko.Gainera,umeei ez zaien batere gustazen,bere usain txarra dela eta.Ozpina baino hobeagoak izaten dira botiketan saltzen dituzten hainbat produktu,guzti-guztiak usain una dute gainera.

NOLA EGIN AURRE HONI?
Umeak hazkura sentitzetzen dutenean,eta are gehiago 2 urte baino gutxiago baditu pediatrarengana edo dermatologoarengana eraman beharko dugu.Eta zorrien arazoa daukagula konfirmatuz gero,lehenbailen ikastetxean abisua zabaldu behar dugu.
Bestalde,zorriak ekiditeko hainbat praktika hartzea oso komenigarria da.Hala nola, umeen ilea sarritan behatu eta zaindu behar dugu,pua finak dituzten orraziak erabili behar ditugu ilea oraindik buztia dugulako,horrela zorriak kenduko ditugulako.Gainera ile lehorgailua ez erabiltzen saiatu behar gara, prozesuari eraginkortasuna kentzen diolako.

-Zorrien aurkako metodorik onena hiru pausotan bereizten da.Lehenik eta behin lokzio pediculicida bat ezarri beharko dugu ile zikua,eta ahal izanez gero zikina dugunean.Hau egin ondoren,gorro edo txapel batekin burua estali behar dugu eta 10-15 minutu pasa ondoren,burua garbitu.Ondoren,ile buztiaren gainean txanpu peliculicida bat erabiliko dugu,eta apurtxo bat itxaron ostean liendrera edo orrazi fin batekin zorriak eta arraultz hilak kenduko ditugu.

UME ETA HAURTXOEN HAGINAK ZAINTZEN

Haginak ehun mineralizatuz estrukturatuta daude,eta elikagaiak ondorengo digestio aparatuko prozesuetara murtxikatuta eramateko balio dute.Gainera mintzatzerako orduan erabiltzen dugun aparatu fonikoan ere oso garrantzitsuak dira:alimentuak murtxikatzeaz, txikitzeaz, mozteaz, eta trituratzeaz gain,mihiareneta ezpainen laguntzarekin batera soinuak egiteaz hitzak ahozkatzeaz ere arduratzen dira.Euren estruktura eta numeroa aldakorra izaten da umeetan eta helduetan.
Beraz,gurasoek euren seme-alaben haginen osasuna txiki txikitatik bermatu behar dituzte,haurdunalditik hasita.Haurdunaldian, amaren dietaren parte garrantzitsu bilakatu behar dira kaltzioa, fosforoa, proteinak eta A, C eta D bitaminak,umearen lehenengo esne-hortzak sortzeko oinarria izango dira eta.


ESNE-HORTZAK
Lehen hortzeriak,edo hobeto ulertzeko, umeen hortzen konposaketa, 20 "esnezko" haginez osatua dago,goiko eta beheko arkadan banantzen direnak.Konkretuagoak izateko, 8 intzizibo,8 molar, eta 4 kanino-tan sailka dezakegu txikitxoenen horzkeria.
Umea haziz doan batera,eta normalean 6 urtetik aurrera, esne hagin hauek erortzen hasten dira hagin definitiboei lekua utziz.Beraz, umeek bizitzako etapa batean, esne haginak eta hortz definitiboak izango dituzte momentu berean.Ondoren garatuko den horzkeria definitiboa aurrekoa baino askoz ere konplexuagoa izanen da.Era honetan sailka ditzakegu hortz horiek: 8 intzizibo , 8 premolar, 4 kanino, 12 molare, eta azken lau haginak, "muelas del juicio" deiturikoak.

Normalean, 3 urteko haurrek jada esne hortzak formatuak izan beharko lituzkete, 14 urterekin hortz definitiboz hornitutako horzkeria izango dutelarik.Hala ere 20 urterekin hazten dira ahoaren atzekaldeko azken lau haginak.


UMEEN HORTZAK ZAINTZEKO OINARRIZKO AHOLKUAK
Nahiz eta 6 urterekin  umeei esne hortzak jauzi egingo zaizkien, txiki-txikitatik erakutsi behar diegu nola garbitzen diren hortzak, eta hortarako ohitura beren kabuz har dezaten komeni da.Gainera hagin mota hau oso garrantzitsua izango da lehen etapan elikagaiak murtxikatzeko, eta ondo zaintzen ez baditugu txantxarra ageriko zaie.Esne hortzetan txantxarra ageri bada, hurrengo hortz definitiboek ere txantxarra "euren arbasoengandik heredatzeko" probabilitatea handia izango da.
Beraz, hortz higienea eguneroko habitu osasuntsu bihur dadin joko bat izango balitz bezala hartzea funtzeskoa izan daiteke.Bai ume zein helduok garbitu behar ditugu jatorduen ostean haginak fluorra daukan pasta batekin ,edo gutxienez egunean bi aldiz,garrantzitsuena oheratu aurretik garbitzea izango delarik.
Garbitze-teknika eraginkorrena goitik beherako zentzuan garbitzea da; beraz, albokerako garbiketa alde batera utzi beharko dugu ahal dugun einean.Gainera garbiketan hari dental deiturikoa  egunean gutxienez behin aplikatzea oso lagungarria da hagin tarteetan plaka eta elikagaiak txerta daitezen ekiditzeko.
Dentistarenera gutxienez behin joatea gomendatzen da, garbiketari eta txantxarrei buruzko azterketa bat egiteko,bertan aplikatzen dituzten fluorozko hainbat tratamenduk gure haginak babesten eta seiatzen dituztelako.
Eta ez da ahaztu behar azukreek esmaltea eta barneko dentina min dezaketeela txantxarra sortuz!

Jo zazu hurrengo URL honetara, iturri ofizialen bermeak haginak hobe zainduko dituzulakoan nago eta:http://revista.consumer.es/web/eu/20030201/practico/consejo_del_mes/57082.php

BARREA,ANALGESIKO NATURALA

Gaur arte, hainbat ikerketek erakutsi dute barrea osasun eta ongizate iturri berezia dela,nahiz eta gozamen intelektualaz gain ez dakigun oso zehatz fisikoki egiten dituen onurak.
Zergaitik era deskontrolatuan barre egiteak hain ongi sentiarazten gaitu?
Irrifar egite hutsak soilik gure organismoko muskulu asko martxan jartzen ditu,300 bat muskulutik gora.Gainera duela gutxi baieztatu dutenez, barreak analgesiko natural bezala joka dezake.
Nahiz eta duela askotik aurreikusi, Oxford aldizkarian argitaratutako "Proceedings of the Royal Society B:Biological Sciences"-ek konfirmantzen du: barrea,dagoen eta lasaigarririk potenteenetarikoa eta eraginkorrenetarikoa da.Ikusi denez, egunean zehar barre asko egiten duen orok, minari hobeto erantzuten dio, gutxi gora bera %10 ean mina hobeago aguantatzeko gai garelako.
Kondizio bakarra honako hau da: barre algarek endorfinak askatzen dituzte eta euforia sortuz minei aurre egiten diegu.

Ikerketa hau egiteko,15 pertsonako bi talde banatu zituzten:lehenengo taldeak unorezko bideoak ikusten zituzten bitartean, bigarren taldekoak programa neutralak ikusi zituzten.Lehen fase hau bukatuta euren minaren tolerantzia maila non zegoen frogatu zuten ikerlariek.Erantzuna oso argia izan zen, umorezko bideoak ikusi zituzten bolondres gehienak askoz ere hobeto toleratu zutelako mina.Horrez gain,barre eta algaren artean ere desberdintasun dexente topatu zuten.
Barre errazak gure osasunean onurarik ez duen arren algara luzeek badutela argi ikusi da.Nahiz eta jakin ez fenomeno honen zergatia, biriketan gertatzen diren bapateko aire galerekin lotura duela uste da.
Baina ikerlariak barrearekin lotutako tratamenduetatik haratako joan dira oraindik eta duela bi milioi urtetako gizarteetan barreak bete duen papera ikertzea dute helburu orain.Frogatu nahi dutena zera izango da; ea barrearekin taldea bateko kideak elkarlanerako prestatzen diren, ea hobeto lan egiten dugun, eta baita prestutasun gehiago azalerazten dugun ekintza batzuk egiteko orduan.
Hau egia izango balitz,argi geratuko litzateke garai bateko tribuak 100 indibiduotik gora formatuak izatearen arrazoia,simioak 50 indibiduotik beherako taldeetan elkartzen zirelak.Beraz, irriak taldeak formatzeko baliagarriak izan daitekeen idea  hori pil-pilean dago adituen artean.Dantzek eta kantuek ere endorfinak askatzen dituzte,eta betidanik bildu ditu indibiduoak.Beraz,gauza bera gertatzen da barrearekin?

BARREA ARIKETA FISIKOAREKIN KONPARA DEZAKEGU?
Estatu Batuetako Loma Linda Unibertsitateko hainbat ikerlarik pasaden urtean barrearen beste onura bat ere aurkitu zuten:algarak ariketa fisiko neurritsu batekin konpara dezakegula,apetituaren hormonak aldatzen dituelako -leptina eta grelina,besteak beste-.Barrearen efektuak 25 urte baino gehiagoz aztertu dituen William Fry-k esaten duen arabera, hiru minutuan barrezka egitea, hamar minutuan ariketa aerobikoa egitearen besteko ekibalentea da.
Gainera barre egiten dugunean gure antigorputzen produkzioa azkartzen da eta defentsa indartsuagoa lortzen dugu gaixotasunen aurrean aurkitzen garenerako.Horrenbestez,barre egitea,kirola egitea,bizitza orekatu bat jarraitzea,edota lo ondo egitearen bezain garrantzitsua da.

Beraz, hainbat eskoletan risoterapia klaseak egiten hasi dira pailazoen bidez umeei barrea eragiteko,eta egunean behar ditugun 300 barre aldi horiek lortzearren!

Beraz,"EGIN EZAZU BARRE,OSASUNEAN IRABAZIKO DUZU ETA"!!!

 

Gehiago jakin nahi izanez gero hementxe daukazu artikulu hau sinesgarriago egingo dizun zitatxo bat: http://revista.consumer.es/web/eu/20051101/interiormente/70030.php

MASKOTEKIN JOLASTUZ UMEA SOZIALIZATU EGIN DAITEKE

Hainbat ikerketak erakutsi dutenez,animaliekin edo maskotekin  jolasten duten umeak besteekin harremantzeko arazo gutxiago izaten dute,errespontsabilitate gehiago adierazten dute hainbat egoeratan,eta gainera sistema inmunologiko gogorragoa izan ohi dute.
Psikologiako aditu batzuk diotenez,beste animali batzuen artean,txakurrak, giza erlazioetan "barrerak apurtzen dituzte": bereziki etxeko ume bakarra izanezko kasuan, hauek normalean arazo gehiago izaten baitute beste ume zein nagusi batzuekin komunikatzeko.
Orokorrean maskotekin izandako kontaktu goiztiarrak oso onuragarriak suertatzen dira.Hau horrela izanda, animali asko erabiltzen dira terapietan, bai ume autistekin baita elbarriekin ere.Amparo Forteak esaten duen bezala,autoestima eta ardura hazi egiten dira, eta oso interesgarria baita,oraindik umeen pertsonalitatea eta izateko era garatzen ari delako (3-7 urte bitartean)."Biharko egunean izango naizenera" jolasten ari diren artean gainera, babestuago sentitzen dira maskota baten ondoan.
Txakurrek, aurrez aipatutako kualitate hauek bermatzeko erraztasun gehien duten animaliak dira.Izan ere, animalia leial hauek, umeak eurekin identifikatzeko kapazitatea handia daukate aurpegiko gestuekin eratzen duten expresioari eta zaunka egiteko erari esker.
Gainera, gure "txikien" adina eta neurria ikusita, txakur batzuk beste batzuk baino gomendagarriagoak izan daitezke.Pastor Belga arrazakoak edota Golden Retriever-ak izaten dira normalean egokienak umeekin bizitzeko.



Maskotekin jarduera eta kirol asko egiteko aukera ere gogoan izan behar dugun beste abantaila garrantzitsu bat da.Korrika egitea, bizikletan pasiatzea, frisbya edo egur zatiak botatzea gero berak ekar ditzan... Mota honetako jardueren bidez umeak kirol mundua ezagutzen du, konpetitibitatearen baloreak ikasten ditu, eta egunero gauzak hobetzearen sentimendua bereganatzen ditu.Guzti honekin bizitza aktiboago,sozialakoa eta azken finean osasuntsuagoa egiteko aukera paregabea dauka."Oso ondo sentitzen dira horrela umeak " gehitzen dute adituek.
Bestalde, Estatu Batuetako  Delta Society-k egindako ikerketa batzuen ondorioz, ondo jakina da eskolaratze aldian dauden umeek etxean katu edo txakur bat eukita asma edo rinitisa bezalako alergia batzuk izateko probabilitate txikiagoa dutela.
Aski ezaguna da pertsona nagusietan ere sortzen duten bizipoza eta gertutasuna ere.Umeak ere, dauzkaten arazoak denbora batez alboratzea lortzen dute animaliak zaintzen dituztenean.Eta hau izaten da animaliekin egiten den terapietan izaten den efekturik positiboena."Egunero egiteko konstante batzuk eukitzeak ,umeari bizitza antolatzeko erraztasuna ematen diote" azpimarratzen dute azkenik adituek.

JAIO BERRIENTZAKO BELAR ETA SENDAGAI NATURALAK

Nahiz eta beti izaten den seguruagoa pediatrarenera joatea, gure seme alabak gaixorik edo oso urduri daudenean sendagai naturalak erabili ditzakegun galdetzeko,oso ohikoa da gurasoek baliabide naturalak eta haien ezaugarriak ezagutzea,euren guraso,eta era beran umetxoaren aitita-amonak izango direnak betidanik erabili dituztelako botika bezala onuragarriak suertatu zaizkielako.
Sendagai mota hau erabiltzea askotan lagungarria izan daiteke ume baten tratamenduan,gehienbat,zientifikoki testatuak dauden beste sendagai batzuk sortzen duten agresibitatearen alternatiba gisa erabil ditzakegulako.
Hori bai,edozein belar erabili aurretik esku artean daukaguna eta umea beraren erreakzioak ezagutzen ditugula zihurtatu beharra dago,ume askok ez dituztelako sendagai batzuk onartzen edota erreakzio alergiko batzuk izan ditzaketelako.

Hemengo honetan, baliagarriak izan daitezken hainbat belarren zerrenda bat aurkeztuko dizuet eta haiek izan ditzaketen onurak aipatuko ditut bertan:

Kamamila: Umearen minak sendatzeko erabiltzen den infusiorik ezagunena da gaur egun oraindik ere.Hortaz,oso ohikoa da umearen biberoian urarekin batera umeari ematea.Hanturaren aurkako ahalmena,dohain antiseptikoak eta lasaitzeko ahalmena dauzkaHorrez gain, digestio-laguntzaileona dela ere frogatuta dago.Guzti hauengatik oso erabilgarria da,jaioberriek tripako mina zein gasak dituenerako eta hau lasaitu behar denerako.
Anis berdea:Ez gara "anis estrellado" deritzonarekin nahastu behar, azken honek umearentzat toxikoak diren propietateak izan ditzake eta.Honako hau ere jarabez edo infusioz har dezakegu eta onurak aipatzeko orduan, propietate digestibo,estimulatzaileak eta diuretikoak azpimarratzea komeni da.
Izpilikua edo labanda:Umea oso urduri dagoenean edo lorik egin ezin duenean sendabelar honen erabilpena irteera ona izan daireke.Gorputz azalaren babeserako onuragarriak diren propietateak ditu,digestioa errazteko duen baloreaz gain.

Informazio gehiago jakiteko: SAKATU HEMEN

UMEEN DEFENTSAK ZAINTZEN!

Jada udazkena heldu zaigu eta egunak gero eta hotzagoak direnez, jada berotik hotzera pasatzeak eragiten dituen ondorio batzuk pairatzen hasi gara.
Oso ohikoa da urtaro aldaketek pertsonengan eragitea,bereziki apatikoagoak bihurtzen garelako, defentsak ahultzen zaizkigulako eta umore aldaketak harrigarriak izaten direlako.
Esan beharra dago,umeetan,aldaketa hauek nabariagoak direla,euren osasuna ahulagoa eta delikatuagoa delako agian.
Arrazoi honengatik,udazkena eta besteak beste,negua heltzear direnean,hainbat guraso izan dira seme-alaben osasunarengaitik kezkatu direnak.Ez da gutxiagorako,urtaro hauetan izaten baita eta gripe kasuen areagotzea eskoletan barrena.

Baina,ba al dago gure "txikitxoen" defentsak zaintzeko edota handitzeko baliabiderik?

DEFENTSAK NOLA ZAINDU
Duela urte batzutatik ona hainbat mediku eta zientzialarik publikoki aderazi dute gure seme alabei (duten adina  daukatelarik) osagarriak eman behar dizkiegula prebentzio bezala gure bizi-erritmoak ekartzen dizkigun galerak konpentsatzearren.Izan ere,eskolan,eskolaz kanpoko jardueretan,jolasean,ikasketetan eta abarretan energia ako erabiltzen dugu eta.

Gainera,uste dugun ez bezala,guraso askok ez dakite oraindik umeek sistema inmunologiko egokiaz gozatzeko metodorik onena,bizi.orekatu bat jarraitzea dela;hau da bizitza natural eta osasuntsua jarraituz gero euren defentsak aktiboagoak izango direla.
Aurreko sarrera batzuetan aipatu dudan bezala,gakoa elikagai osasuntsuak kontsumitzean (fruta gehiago, koipe gutxiago) eta kirola egitean zein mugitzean datza.

Etxeko seme edo alaba askotan gripez edo katarroz gaixotzen den horietarikoa bada, eta nekatuta eta energia gutxirekin sentitzen bada,egin dezakezun onena pediatra batengana joatea da.Bera izango bait da aurrerantzean zein osagarri natural (bitaminak,mineralak...) erabili beharko dugun aholkatuko digun espezialista kualifikatua.

LOAREN GARRANTZIA LEHENENGO BIZI ETAPETAN

Umeetan loarekin zerikusi zuzena duten bi trastornorik arruntenak amets gaiztoak eta sonanbulismoa izan ohi dira.Gainera errutina batzuk apurtzen baditugu,edo baita betetzen ez baditugu,trastorno hauek gutxika-gutxika arazo bihur daitezke.Lo gauden bitartean ditugun trastorno hauek loa galarazten digute,oso kantzatuta esna gaitezke,antsietatea eragin dezakete,eta horrez gain,eskola porrota ere.Beraz,gaizki lo egiteak, epe luze batean eragin oso negatiboak ekar ditzake.

Ume edo gaztetxoen artean (6-15 urte) %15ak pairatzen ditu mota hauetako trastornoak,eta gehienetan lo egiteko ordutegi fijo bat ez dutelako edo egun guztietan ordu desberdinetan oheratzen direlako gertatzen zaie.Hamar umetatik zortzi,eurek nahi dutenean oheratzen dira.

Quiron hospitaleko inkesta baten emaitzak zera adierazten dute gainera:
-12 eta 15 urte arteko nerabeen %19a soilik oheratzen da ordu jakin batean hurrengo egunean ikasi behar badu.
-6 eta 8 urte arteko umeen %9a lo gelditzen da altzatu behar duteneko orduan.

-Gero eta beranduago oheratzen gar.a normalean,eta bizi maila txarrago batetan bizitzeko joera handitzen doa.

Prozesu biologiko gehienak gauean gertatzen dira,loaren bitartez gorputza  fisiologikoki deskantzatzen eta errekuperatzen ari den bitartean.
Nahikoa lo egin ez dutelako edo berandu oheratzen direlako gertatzen da askotan eskola porrota umeetan.Izan ere,ez dira bezain beste kontzentratzen eta ez dute klasean arretarik jartzen.Horrek,era berean inpultsibitatea dakar,baita kontrol falta ere.
Lo gaizki egitea beste arrazoi bategatik ere arriskutsua izan daiteke haurtzaro eta nerabezaroan: pisua irabaz genezakegulako.

Epe luzeko deskantsu falta kronikoak,hormonetan eta substantzia kimiko batzuetan eraginez bihotzeko eta gaixotasun kardiobaskularrak, hipertentsioa, diabetesa eta kolesterola bezalako gaixotasunak garatzeko arriskua handitu dezake.

KIROLARI GAZTEENTZAKO ELIKADURA

1.-Denetarik jan.Elikagaien piramidean agertzen diren elikagai guztiak sartu behar dituzu zure dietan, eta ez duzu sustantzia artifizialik hartu behar, osasunaren arloko profesional batek gomendatuta ez bada.
2.-Egunean 5 aldiz jan, betiere giro egokian eta beste batzuekin batera.Jatekoak konpartituz gero gustu gehiagora ohituko zara.
3.-Eguna hasteko,gosari ona:arrautza egosi bat edo York pernila,esne gaingabetua edo erdigaingabetua, zereal,galleta edo ogiarekin,eta zuku naturala.
4.-Goiz erdian fruta bat edo bi.Arratsaldean,askarirako:esnea, jogurta, koipe gutxiko gazta edo txokolate beltza galletekin.Ez inoiz hartu ez opil industrialik, ez produktu oso koipetsurik.
5.-Jateko nagusia eguerdikoa izan behar da.Bazkarian ez dituzu inoiz ahaztu behar karbo-hidratoak (arroza, patatak...) eta proteinak (arraina, okela, lekaleak...),ez eta frutak eta barazkiak ere.
6.-Eguneroko elikadura osaturako afaria erabili:zopa,entsalada edo fruta jan hidratatzea behar baduzu;egunero beharrezko dituzun gainerako hidratoak edo proteinak lortzeko,berriz, pasta edo arroza, arrautzak, arrain zuria, pernil egosia, oilaskoa edo indioilarra jan ditzakezu.
7.-Egunean 1,5.2 litro ur edan, nahiz eta edateko gogorik ez izan.Gainera,kontuan izan kirola egiten baduzu berreskuratu egin beharko duzula izerditzean galdutako ur guztia.
8.-Kontsumitzen duzun beste jan.Horrela,ez zara gose izango,eta pisu egokia mantenduko duzu.Garrantzitsua da ondo mastekatzea eta astiro jatea.
9.-Elikagai naturalak eta kalitatezkoak erabili.Elikagaiak baporean,laban, erreta edota parrillan eginez gero,larregizko koipea hartzea saihestuko duzu.
10.-Elikagaiak modu egokian nahastu behar dituzu.Kalorien %60 karbo-hidratoak izan behar dute; %25 koipeak eta %15 proteinak.

Eskola kirola egitea eta praktikatzea (baita ondoren ondo elikatzea eta abar) beraz oso garrantzitsua da baina baina gurasoentzako bideratutako tutoriala irakurtzea benetan gomendatzen dizuet irakurleok!

KIROLA:OSASUNEZ BETERIKO HAURRA GARATZEN

Umeentzat, kirolaren definizioa joko eta dibertsio hitzekin lotu dezakegu.Gurasoek,euren txikitxoak gozatzen daudela ikusteaz gain,badakite gorputz hezkuntza zein kirola,erregularki egiten denean,nerabezarorako eta baita pertsona heldu izango garenerako hainbat gaixotasun ekiditzeko medio egokiena dela: obesitatea edo osteoporosia,adibidez.Gainera txikiak garenean ere,asmari aurre egiteko ezin dezakegu inoiz ere albo batean utzi.
Txiki-txikitatik,kirolaren bidez,gure hezur eta muskuluak garatzen doaz,eta bestalde joera kardiobaskular egokia mantentzea lortzen dugu.Baina gure gorputzaren osaketaz gain,umeek honen bitartez euren buruarekin konfiantza gehiago izaten, autoestima hobetzen, eta beste kideekin errazago harremantzen ikasten dute.

Gainera, kirolaren bidez,besteak beste solidaritatea eta anaitasuna bezalako balore garrantzitsuak  bereganatzen dituzte gure haurrek;eta modu berean baloreak ikasteko eta interpretatzeko terapia dibertigarritzat har dezakete kirola.

Gaur egun,teknologia berriak direla eta,gero eta gehiago dira bizitza moda sedentario bat egiten duten umeak,nahiago izaten dutelako telebista aurrean edo bideokontsoletan jolasten hainbat ordu igarotzea.Baina esan beharra dago gauza guztiak egiteko denbora badaukagula,eta kirolari ere denbora bat eskaini behar diogula,ezin bait dugu eta inolaz ere alboratu.
Gaurko sarrera honekin bukatzeko,esandakoa laburbiltzen duen esalditxo esanguratsu bat utziko dizuet jarraitzaileoi:
"Jarduera fisiko egokitu batek, erlazionatzeko arazoak dituen ume bati, beste ume batzuekin hobeto harremantzen lagun diezaioke,baita bere inguruarekin eta bere buruarekin hobeto sentitzen".

AISIA ETA DENBORA LIBREAREN ANTOLAKETAN

Uda garaian, umeak debora gehiago ematen dute euren gurasoekin, eta gurasook egoera aprobetxatuz euren denbora librean olgatu eta ekintzak antolatu behar ditugu.

Ideia on bat, gure umeak  gustoko duen kirolen bat (edo batzuk) egitera animatzea edota umeak udalekuetan parte hartzera bultzatzea izan daiteke.Hala ere, inoiz ez ditugu umeak ezertara derrigortu behar, desmotibatu egiten bait dira eta.
Oporretan herritik kanpo ez bagara irtetzen ere,ekintza alternatiboak prestatzea komeni zaigu umeen aktibotasun hori indarrean mantentzeko.
Aurreko sarrera baten komentatu bezala ere,etxean geratzen garenetan gure txikiekin sukaldean aritzea oso egokia suertatzen da sormena lantzeko.

Bestalde denbora librean ere oso interesgarria suerta daiteke umeeei jolasak batzen laguntzea,jan aurretik mahaia prestatzea eta abar,gutxinaka-gutxinaka heldutasun puntu bat bereganatzen dutelako.
Baina kontutan izan behar dugu seme-alaben proposamenak ere bete behar ditugula,azken finean zerbait egitea nahi badute interes eta motibazio berezia aurkeztuko dutelako.Euren nahiei ezetza esatea oso gogorra egin ahal zaie.

Bizikletan txangoa egitea,mendira joatea,futbolean aritzea edo hondartzara joatea egin al daitezken ekintza soilak dira.Hortaz, pentsa dezagun gure familiaren mugikortasunean,horrek zoriontsu eta osasuntsu mantenduko gaitu eta!

DUTXA OSASUNTSUA IZAN DADIN...

- Txukuntasuna mantentzeko, egunean dutxa bat hartzearekin soilik eginda daukagu.Beraz,dutxa bat baino gehiago hartzera bagoaz, kontu handiz ibili beharko gara, xaboia lehenengo dutxa horretan erabili dezakegulako bakarrik.

-Bestalde,uraren tenperatura ere kontutan izatekoa da.Izan ere, oso beroa badago, larruazala mintzeko edota  hau ziku geratzeko arriskuaren aurrean aurkitzen gara.
-Gure larruazala babestu nahiz indarberritzen duten produktuak erabiltzea komeni da (landarez eginiko olioak etab) eta PHa errespetatzen dutenak ere bai (5,5 egokiena izanik).
-Kosmetikoen araudi zorrotza guk ulertzen dugun hizkuntza batean irakurri behar dugu,produktuen nondik norakoak eta izan ditzaketen ondorioak ikusteko.
-Gorputzean gela kontu handiz eman behar dugu, oso zakar eginez gero larrua mindu dezakegulako.Gure larruko zikinak kentzeko nahikoa da eskuarekin xurgatzearekin edo esponja batekin masajetxo bat ematearekin.
-Dutxatu ostean gorputz osoa ongi zikatu behar dugu,eta ondoren hidratatu hainbat gaixotasun ekiditzeko.Oinetan eta besapeetan alergia erraztazun handia dago infekzioak jasateko.

BALIOETAN HEZTEAREN ABANTAILAK

Haurrek oso gogoko dute inguruan dauzkaten  helduei imitatzea. Beraz, eurekin sukaldatzea oso erakargarria gertatzen zaie, oraindik ohituta ez dauden gauza delako eta aldi berean erakargarria dibertigarria eta osasuntsua delako.Gainera, gurasoen laguntzaz  egin dituzten platerak dastatzeko aukera izaten dute, eta modu honetan produktu asko (eta oraindik hobe,mota guztietakoak) dastatu edota probatzeko aukera dute. Haurrek gurasoen laguntzaz  plateren bat prestatuz gero, arreta eta interes berezia jartzen dute egindakoaren emaitza ikusteko eta ondoren hau jateko. Jarduera hau erabat erabilgarria da gustatzen ez zaizkien  jakietara zaletzeko (hainbat barazki,fruta ale,arrain...). Ekintza honekin, bestalde, zapore anitz eskuratzeaz aparte eta ohitura osasungarrietan hezitzeaz gain, haurren autonomia ere bultza dezakegu:beste balio batzuen artean, gure seme-alaben ekimena eta ardura piztea, taldean lanean aritzeko gaitasuna...
Beraz,aipatzekoa da ,modu orekatu baten jaten erakustea gurasoen edo familiaren lana dela,betiere haurraren garapen egokia eta hazkunde osasuntsua bilatu nahi badugu.
 Eta umeak kontzeptu hauek errazago bereganatzeko pazientzia eta irudimen handia erabili beharko dugu,bestela ezingo bait dugu umearen arretarik ez interesik erakarri.Beraz, eurekin lan egiteaz gain, heziketa ongarri bateko beste "osagai" garrantzitsu bat umeari mezu onekin zaritzearena izan ohi da:"zein ondo jaten duzun"...eta horrelakoak,ekintza honen interesgarritasuna eta jarraitasuna sustatzen joan dadin!

ESKOLA EGUN BATEN OSTEKO MERIENDA OSASUNTSUAK

Gure semeek jaten dituzten jakiek,tarte motz,ertain zein luzean euren osasuna nolakoa izango den erabat markatzen dute.

Beraz,aita eta amak oso ondo jakin behar dute seme-alabek zer jaten duten,eta bereziki hauek zer eramaten duten eskolara.Ogitarteko edo merienda osasuntsuagoak prestatzeko unean honako aholku hauek lagungarriak izan ditzakezue:

1. Jaki talde guztiak oinarri dituen meriendak presta itzazu:zerealak, barazkiak, fruituak, esnekiak, arraultzak, grasak eta azukreak.
2. Seme-alaben parte hartzea sustatzea asteko meriendak antolatzeko orduan,zer eraman nahi duen jakin dezagun.
3. Beti berdina prestatzea ekidin ezazu,gure txikiak aspertu ez daitezan,eta gainera,nutriente desberdinak kontsumitu ditzan.

4.Jaki originalak sor itzazu;adibidez,moldeak erabiliz eta figurak eginez, umeek erosoago jaten dituztelako fruta eta barazkiz egindako figurak.

5.Denetarik jar ezazu otarteko orekatu eta zaporetsuak lortzeko.

6.Otarteko mota aldatzea komeni da egunero: lauki formako ogian,bollo batean,ogi integralean,atunarekin,gaztarekin,mermelada nahiz irinarekin...Posible izanez gero tomate edota pepino tajadak gehitzea, eta letxugarekin jolastea ere interesgarria izan daiteke.

7.Lehentasuna eman behar diegu,esnez eta fruta naturalez egindako edariei,baita txokolate eta jogur likidoei.Hala ere azukre gutxi gehitzea,edo hobe,azukre gehigarririk gabe jatea gomendatzen da.

8.Labean egindako produktuak ere dietan sartu beharra dago: galletak,enpanadak,pudding-ak eta energia asko ematen duten bestelako gozoak.Berriz ere azukre kantitatean dago gakoa.

9.Otorduetan ezin da inoiz frutarik falta.Berdire asko daukatelako eta hauetatik eratortzen direlako obesitatea eta kariesak bezalako arazo-gaixotasunak.n da osoan ,zatitxotan moztuak egon,bakarrik edo zerbaiten laguntzarekin  jatea.Bitamina eta mineralen oinarrizko iturria dira.

10.Ahal dugun einean, gozokiak murriztu eta alboratu  behar ditugu.

Nire bloga helbide hauetan oinarriturik egongo da:

http://www.hijosconsalud.com/     
Umeen alorrean espezializatutako orria

http://www.infocop.es/                   
Psikologia aldizkaria

http://www.who.int/es/                       
Osasunaren nazioarteko erakundearen helbidea


http://www.saludalia.com/
Osasuna orokorrean

http://www.aula-salud.com
Osasuna gure eskoletan

http://www.educacionenvalores.org
Baloreetan oinarritutako eskola inklusiboaren alde

www.pequerecetas.com
Umeekin sukaldatzen erakusten dizun helbidae

http://www.enbuenasmanos.com/       
Ongizatea,bizitza orekatua...

http://www.guiainfantil.com/       
Umeei buruzko informazio ordenatua

http://www.conmishijos.com/
Guraso eta seme alabentzako web orria

http://www.unesco.org
Nazioarteko Hezkuntza,Osasun eta Zientzia erakundea

http://www.consumer.es
Consumer aldizkari digitala